Wodociągi Kieleckie

Konferencja "Zarządzanie nowoczesnym przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym" została zorganizowana w Białce Tatrzańskiej w dniach 26-27 listopada. Prezes WK Henryk Milcarz wygłosił referat "Skuteczna edukacja ekologiczna w spółce wodociągowej, na przykładzie Wodociągów Kieleckich". Publikujemy tekst w całości.

„Nigdy nie pozwoliłem mojej szkole stanąć na drodze mojej edukacji”, słowa te wygłosił znany pisarz Mark Twain jako pochwałę edukacji pozaszkolnej, poza systemem. Nie chcę tu absolutnie deprecjonować naszego szkolnictwa, które odnosi sukcesy w międzynarodowych zestawieniach, ale chcę zwrócić uwagę na to, że nie tylko w szkole człowiek się uczy. A więc jak nie tylko w szkole, to gdzie? Na przykład w spółce wodociągowej.

Nasze przedsiębiorstwo nie może uniknąć edukacji ekologicznej. Pomijanie tego tematu można by uznać za działalność na szkodę spółki, choć nie w rozumieniu zapisów Kodeksu Handlowego. Nasze przedsięwzięcia opierają się bowiem na szeroko rozumianej ekologii, służą ochronie środowiska i ludziom z niego korzystającym. Jednocześnie nie można nie zauważyć faktu, że nawet najlepiej działająca spółka wodociągowa, wyposażona w najnowocześniejsze urządzenia i korzystająca z najlepszych dostępnych na świecie technologii nie osiągnie sukcesu bez aktywnej postawy społeczeństwa, bez wykształcenia u ludzi odpowiednich postaw i zachowań ekologicznych.
Planując przedsięwzięcia o charakterze proekologicznym w spółce wodociągowej należy sobie odpowiedzieć na kilka zasadniczych pytań, co uczynię w poniższym referacie:

1.     Jakie są priorytetowe zagadnienia ekologiczne, którymi należy się zająć w ramach edukacji?
2.     Do kogo kierować przekaz?
3.     Jakich środków użyć?
4.     Jak zmierzyć i zweryfikować skuteczność podjętych działań?

Prezes Henryk Milcarz podczas prezentacji swojego referatu

Priorytetowymi zagadnieniami, jakimi zajmujemy się w ostatnich latach w Wodociągach Kieleckich jest ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniami pochodzenia ludzkiego oraz promocja picia wody z sieci wodociągowej jako alternatywy dla napojów w opakowaniach (zestawienie przedsięwzięć ekologicznych Wodociągów Kieleckich w latach 2014-2015 poniżej).
Wodociągi Kieleckie w latach 2012 – 2015 prowadziły projekt unijny Kompleksowa ochrona wód podziemnych aglomeracji kieleckiej, kosztem 196 mln 771 tys. zł. Przewiduje on m.in. budowę 182 km nowej kanalizacji i przyłączenie do niej budynków zamieszkałych przez 15 tysięcy osób. Aby osiągnąć ten efekt ekologiczny niezbędna jest skuteczna edukacja. Polskie przepisy są niewystarczające aby wyegzekwować od ludności przyłączenie nowej kanalizacji w drodze administracyjnej. Z doświadczeń naszej spółki wynika, że edukacja jest skuteczniejsza niż metody represyjne, które dodatkowo antagonizują mieszkańców, pogarszają wizerunek wodociągowej spółki i organów założycielskich (samorządów).
Nasz drugi priorytet – promocja picia wody z sieci wodociągowej - ma wymiar wizerunkowy, na drugim miejscu ekonomiczny. Przekonując o tym, że woda z wodociągu jest najlepszym napojem dla człowieka i można ją pić bez uzdatniania i gotowania wzmacniamy wizerunek spółki jako podmiotu dostarczającego odbiorcom towar najlepszej jakości. Jednocześnie wykorzystujemy argumenty proekologiczne, akcentując, że woda w kranie nie potrzebuje trudnych do ponownego zagospodarowania butelek plastikowych oraz systemu transportu generującego szkodliwe dla zdrowia spaliny.

Do kogo kierujemy przekaz?
Uproszczeniem byłoby twierdzenie, że „do wszystkich”, bo nasi odbiorcy to tak naprawdę wszyscy mieszkańcy terenu, na jakim działa spółka wodociągowa - w naszym przypadku Kielc oraz trzech sąsiednich gmin, Sitkówka-Nowiny, Masłów i Zagnańsk. Najważniejszą grupą docelową (targetem) naszych poczynań są dzieci i młodzież od przedszkola do szkół ponadgimnazjalnych. Drugą grupą są studenci. W trzeciej kolejności kierujemy nasze działania do pozostałych osób dorosłych.
Jak wynika z wielowiekowych doświadczeń, edukacja, zmiana postaw u osób starszych jest znacznie trudniejsza i często spóźniona w porównaniu z młodszym pokoleniem. My, dorośli, już wystarczająco zaszkodziliśmy środowisku naturalnemu. Stan przyrody, w tym wód w Polsce zaczyna się poprawiać dopiero w ostatnich latach, ale nasze dzieło będą musiały przejąć następne pokolenia. „Zasadniczym problemem stworzonej przez człowieka współczesnej ekologii jest samolubstwo – i samolubstwo tkwi w nim. Zapłatą za grzech jest śmierć. Świat biotyczny umiera!”, napisał dramatycznie Amerykanin J.F. Cassel („Etyka środowiska (Environmental Ethics)”, Minneapolis, Burgess Pub., 1971). Twierdzenie to niestety można również odnieść do polskich warunków.
Jednym z przykładów, jak różne są postawy dzieci i dorosłych, jest promocja picia wody z kranu. Wodociągi Kieleckie promują picie kranówki m.in. podczas szkolnych i parafialnych festynów oraz happeningów w mieście. Często odwiedzający stoisko dorośli przyznają, że nie piją wody z kranu obawiając się o to, że jest zanieczyszczona („Bo mi się kamień osadza w czajniku”) lub skażona bakteriologicznie. Tymczasem gdy zamontowaliśmy pierwsze poidełka w szkołach podstawowych i gimnazjalnych, nie spotkaliśmy ani jednego ucznia, który by się obawiał pić wodę bezpośrednio z sieci. Ci młodzi ludzie przeniosą swoje doświadczenia do rodzinnych domów, staną się najlepszymi ambasadorami postaw proekologicznych i naszych działań.

Jakich używamy środków?
Regularnie gościmy w siedzibie Wodociągów Kieleckich oraz w naszych obiektach wycieczki szkolne i czasami przedszkolne. Średnio takich wizyt mamy dwie w miesiącu. Nie ograniczają się one do wykładów, ale są dostosowane do wieku naszych gości. Przygotowujemy dla nich pokazy laboratoryjne w wykonaniu pracownicy Centralnego Laboratorium w roli Szalonego Chemika. Oprowadzamy i pokazujemy pracę ujęć wody oraz oczyszczalni ścieków. Wręczamy publikacje proekologiczne i gadżety. Zachęcamy na interaktywności poprzez korzystanie z naszych narzędzi internetowych oraz do uczestnictwa w konkursach.
Dla studentów i absolwentów przygotowaliśmy największy w regionie program praktyk i stażów. Każdego roku obejmuje on ponad 100 studentów i kilkunastu stażystów kierunków studiów związanych z ochroną środowiska, ale nie tylko. W programie uczestniczą studenci nie tylko kieleckich uczelni, ale też z Warszawy, Krakowa czy Wrocławia.
Promocji postaw proekologicznych służą również umowy o współpracy, podpisane z Teatrem Lalki i Aktora „Kubuś” oraz Teatrem im. S. Żeromskiego w Kielcach. Aktorzy teatru lalek włączają się w przedsięwzięcia proekologiczne organizowane przez Wodociągi Kieleckie, na przykład Międzynarodowy Dzień Wiosny w marcu. W siedzibie teatru, przed przedstawieniami organizujemy przedsięwzięcia ekologiczne na scenie.
Wodociągi Kieleckie, jako jedyny podmiot w Kielcach, a prawdopodobnie jeden z nielicznych w kraju, mają wciąż w użytkowaniu sprawny saturator. Jest to doskonałe narzędzie do promocji picia wody bezpośrednio z sieci. Spółka wykorzystuje go podczas festynów, na które jest zapraszana i organizowanych przez siebie happeningów.
Organizując edukację ekologiczną nie można zapominać o nowoczesnych środkach przekazu, jak internet. Oprócz głównej strony, na której znajdują się wszystkie informacje medialne, w tym poświęcone ekologii, w 2013 roku została uruchomiona zakładka „Obudź się! Czas się włączyć”, proponująca podłączanie i korzystanie z kanalizacji jako najbardziej przyjaznego dla środowiska naturalnego sposobu odprowadzania ścieków. Profil o takiej samej nazwie został również uruchomiony na Facebooku. Wodociągi Kieleckie mają również własny kanał filmowy w serwisie YouTube, na którym zamieszczone są m.in. filmy poświęcone zagadnieniom ekologicznym. W listopadzie 2015 r. na tym kanale YouTube został opublikowany setny film. Wodociągi Kieleckie są również inicjatorem powstawania takich filmów, w tym dwóch cyklów. Jeden z nich „Ciekawe jak…”, oprócz internetu, jest emitowany w telewizji publicznej w programach TVP Kielce, TVP Info oraz TVP Regionalna. Na zamówienie Wodociągów Kieleckich powstało siedem odcinków „Ciekawe jak…”. Filmy w sposób lekki i humorystyczny pokazują m.in., jak należy korzystać z kanalizacji, w jaki sposób pracują oczyszczalnie ścieków i jak ważne jest przyłączanie kanalizacji do nowych odbiorców. Również telewizja publiczna, na zamówienie Wodociągów Kieleckich wyprodukowała i wyemitowała 10 odcinków filmu „Dobra Woda”, którego bohaterami są dzieci poznające pracę wodociągowej spółki. Filmy „Dobra Woda” również promują wiedzę i postawy ekologiczne. Wodociągi Kieleckie uzyskały prawa autorskie do ww. filmów i wykorzystują je podczas własnych przedsięwzięć ekologicznych.
Wodociągi Kieleckie prowadząc edukację ekologiczną nie zaniedbują tradycyjnych mediów. Regularnie przygotowujemy artykuły i ogłoszenia płatne o tej tematyce, które ukazują się w prasie. Jest to m.in. comiesięczny wywiad w "Tygodniku eM Kielce", regularne wywiady radiowe m.in. w Radiu eM Kielce i Radiu Zet Gold.


Unikalnym w skali kraju przedsięwzięciem było wydanie proekologicznego komiksu dla dzieci „Kielecka przygoda Harry'ego i Wodniony”. Komiks nawiązuje do popularnej serii książek i filmów o małym czarnoksiężniku. W lekkiej i żartobliwej formie promuje podłączanie nowej kanalizacji. Został dołączony jako wkładka do części nakładu największej regionalnej gazety „Echo Dnia”, jest rozdawany podczas wydarzeń ekologicznych oraz zamieszczony do ściągnięcia w formie pdf. na stronie internetowej spółki.
Najnowszym przedsięwzięciem proekologicznym naszej spółki jest instalacja na koszt spółki w szkołach poidełek z wodą z sieci wodociągowej. W tym roku Wodociągi Kieleckie zakupiły testową partię 10 sztuk takich urządzeń. Ich instalacja w pierwszych szkołach spotkała się z bardzo pozytywną reakcją społeczeństwa i dużym odzewem medialnym. Poidełka są doskonałym narzędziem do promowania postaw proekologicznych jako alternatywa dla wód i napojów sprzedawanych w opakowaniach i te aspekty podkreślamy w wypowiedziach dla prasy i własnych materiałach promocyjnych i informacyjnych.

Ostatnim zagadnieniem, na które warto zwrócić uwagę, jest wykorzystanie do edukacji ekologicznej środków z Unii Europejskiej w ramach realizowanych przez nasze spółki projektów. Jak wiadomo, jednym z warunków wykorzystania środków unijnych jest ich promocja. Nasze projekty siłą rzeczy związane są z zagadnieniami ekologicznymi i w materiałach promocyjnych powinno się znaleźć miejsce na taką tematykę. Nowa perspektywa finansowa UE na lata 2014 – 2020 daje nadzieję, że znajdą się środki i na takie działania.

Kalendarium najważniejszych wydarzeń edukacyjnych w latach 2014 - 2015 w Wodociągach Kieleckich:

•     styczeń 2014 - licytacja wynajmu saturatora, w ramach Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy
•     styczeń 2014 - wizyta dzieci i Radia Kielce na ujęciu wody w Białogonie, relacja na żywo na antenie radiowej
•     marzec 2014 - akcja "Studnie w Sudanie budują kielczanie", zbiórka makulatury i funduszy na budowę studni w Afryce
•     marzec 2014 - happening na kieleckim deptaku, w ramach Międzynarodowego Dnia Wody
•     kwiecień 2014 - stoisko informacyjne podczas Festiwalu Filmów Niezwykłych w skansenie w Tokarni
•     czerwiec 2014 - udział w Zlocie Zielonych Patroli
•     czerwiec 2014 - toast za Wolność wodą z saturatora, happening na deptaku
•     czerwiec 2014 - Święto Wody podczas Święta Kielc, gwiazda wieczoru Eleni
•     sierpień 2014 - umowa o współpracy w projekcie Green Watch z ZHP w Kielcach, hufiec Kielce Miasto
•     marzec 2015 - podpisanie umowy o współpracy z Teatrem Lalki i Aktora "Kubuś"
•     marzec 2015 - happening na kieleckim deptaku, w ramach Międzynarodowego Dnia Wody
•     marzec 2015 - wizyta kieleckich i francuskich licealistów w oczyszczalni ścieków w Sitkówce w ramach międzynarodowego projektu edukacyjnego  "Uświęcona woda, uświęcone życie"
•     maj 2015 - stoisko promocyjne i współorganizacja Festiwalu Filmów Niezwykłych w skansenie w skansenie Tokarni
•     czerwiec 2015 - Święto Wody w ramach Święta Kielc, gwiazda wieczoru Trubadurzy
•     lipiec 2015 - współorganizowanie i uczestnictwo w Konkursie piosenek o wodzie, w ramach 42. Międzynarodowego Harcerskiego Festiwalu Piosenki w Kielcach
•     lipiec 2015 - uruchomienie nowego profilu na Facebooku „Woda Twoim przyjacielem”
•     sierpień 2015 - weekend degustacji kieleckiej kranówki w restauracjach
•     październik 2015 - uruchomienie pierwszych szkolnych poidełek
•     październik 2015 - podpisanie umowy o współpracy z Teatrem im. S. Żeromskiego w Kielcach.
  
  
  Konferencja "Zarządzanie nowoczesnym przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym", Białka Tatrzańska, 26-27 listopada 2015 r.
  Henryk Milcarz, Wodociągi Kieleckie